Tonoz çatı, geçmişten günümüze en çok kullanılan çatı sistemleri arasında yer almaktadır. Bu sistemin kalıntılarını birçok yapıda görmek mümkündür. Tonoz çatının en net görünüm özelliği, kubbemsi çatı şeklinde olmasıdır. Tonoz çatılar, geçmişteki yapı mimarisinde kullanılan tahta, taş vb. malzemelerle yapıldığı bilinmektedir.
İlerleyen çağlarda, beton gibi daha sağlam maddelerle kubbe çatılar oluşturulmaktadır. Günümüzde ise sac, çelik, metal gibi yapı malzemeleri de kullanılmaktadır. Bu özellikler doğrultusunda tonoz çatı tercihinde 7 önemli ipucu bulunmaktadır.
Tonoz çatılar, geçmişten günümüze çok farklı alanlarda kullanılmaktadır. En önemli kullanım avantajları, ışığı toplayarak daha aydınlık bir ortam sunmasıdır. Yaşam alanlarını ferah göstermesini sağlayan unsur, tavan yüksekliğidir. Tonoz çatıların kubbemsi yükselmeleri, insanda sonsuzluk hissi oluşumunu uyandırmaktadır.
Yaşam alanlarına estetiklik kazandırmasından dolayı huzur veren bir atmosfer ortamı oluşturmaktadır. Geçmişten beri kervansaraylar, hastaneleri, saraylar ve ibadethaneler vb. yapılar, tonoz çatı sistemi kullanılarak inşa edilmiştir. Ortam sıcaklığını sabit tutabilmektedir.
Tonoz çatının uygulama aşamasında tonozun hem yüksekliğinin hem de genişliğinin yüksekliği en önemli noktadır. Yapıma başlanmadan önce tonozun yapılacağı alanda yarıçap belirlenmektedir. Ancak bu aşamada dikkat edilmesi gereken nokta tonozun silindir ya da eğimli bir şekilde olmayabileceğidir.
Bu sebeple kemerlerin her birinin hesapları ayrı ayrı yapılmaktadır. Tavan örtüsü olarak kullanılan yapı, tuğla ya da taş malzemeler ile inşa edilmektedir. Alt kısmı iç bükey şeklinde yarım silindir görünümünde bulunmaktadır.
Tonoz çatı sistemlerinde son yıllarda önemli bir oranda artış olmuştur. Bu sebepler şu şekildedir:
– Tonoz çatılar binalara estetik bir görünüm kazandırmaktadır.
– Taşıyıcılık düzeyi yüksek olmasından dolayı dayanıklı sistemlerdir.
– Tonoz çatı altında oldukça geniş bir açıklık oluşturulmaktadır. Oluşturulan bu açıklık sayesinde binanın ticari, kültürel vb. amaçlarla daha rahat kullanımına imkan sağlamaktadır.
– Ekonomiktir düzeyde kolaylık sağlamaktadır.
Tonoz çatıda birden çok seçenek yer almaktadır. Bu seçenekler şu şekilde sıralanmaktadır:
Aynalı Tonoz Çatı: Bu yapıda üst kısım düz bir plakadan oluşmaktadır. Silindir ve Beşik Tonoz Çatı: Bu yapı çemberin yarısı gibi görünmektedir. Bu görüntüsünden dolayı tonoz çatılar arasında en çok tercih edilen modeldir.
Kubbeli Tonoz Çatı: Kutsal yapılar için kullanılan modeldir. Kubbeli bir görünüme sahiptir. Ağ Tonoz: Ağ görünümünde yüzeyin kaplanmasıdır. Çapraz Tonoz Çatı: En çok kutsal mekânlarda kullanılan çatı çeşididir. Eğik Tonoz: Kemerlerin farklı yükseklikte olmalarıdır.
Tonoz çatılar su geçirmeyip ve korozyona karşı direnç göstermektedirler. Otomatik havalandırma sisteminin yanı sıra çelik yapısından dolayı yangınlara karşı dirençlidir. Bu özelliklere ek olarak tonoz çatı depreme karşı dayanıklılık göstermektedir. Bakım gerektirmeyen yapısı, kavisli duruşundan dolayı uygulandığı yapının tavan yüksekliğini arttırmaktadır. Uzun süre gün ışığından faydalanılması sağlanmaktadır. Üretim ve kurulmasının hızlı olmasından dolayı ekonomik açıdan çok daha uygundur.
Yaşanılan ortamlara estetik görünüm kazandırmak için inşa edilen yapılardır. Olduğundan az enerji harcayarak, ortamdaki ışık düzeyi ayarlanabilmektedir. Bu sebeplerden dolayı çevre kaynaklarının verimi için tercih edilmektedir. Mevsim geçişlerinde ortamın ısısını ayarlayabilmektedir. Hava akımını sağlayarak ortam koşullarından izole edilebilmektedir.
Yapım ve montaj aşamasının hızlı ilerlemesinden dolayı ekonomik uygulamalar içerisinde tercih edilmektedir. Çevre etmenlerinden kolay kolay etkilenmemektedirler. Seçiminde dikkat edilmesi gereken hususlar bulunmaktadır.
Tonoz çatılar, son derece dayanıklı yapılardır. Bunun en iyi örnekleri, eski sarnıç ve saraylarda görülmektedir. Yapısı gereği, koruyuculuğu oldukça yüksektir. Geleneksel mimaride kullanımının yanı sıra modern mimaride de kullanımı çok yaygındır. Depreme karşı oldukça dirençlidir.
Geleneksel şekilde yapılan bu kubbemsi çatılar, modern yapı teknolojileri ile daha estetik bir kullanım sunmaktadırlar. Su geçirmeyen yapıda olan bu çatılar hem dayanıklı hem de estetik çatı sistemleri arasında yer almaktadır.
Tonoz çatı fiyatları yapılan mimariye göre veya sisteme göre farklılık gösterebilmektedir. Bu yapıların maliyetleri yapılan bölgenin üzerine çekilecek çatı alanının m2 cinsinden hesaplanmasıyla bulunmaktadır. Sistemin m2 cinsinden hesaplanması fiyat çizelgesinin oluşmasında kolaylık sağlamaktadır.